Informacja Ministra Klimatu i Środowiska na temat stanu przygotowań do wdrożenia systemu kaucyjnego
17 kwietnie 2024 r. w Senacie Rzeczypospolitej Polskiej Senatorowie z komisji: Klimatu i Środowiska oraz Gospodarki Narodowej i Innowacyjności zapoznali się z informacją na temat stanu przygotowań do wdrożenia systemu kaucyjnego oraz prac resortu klimatu nad rozwiązaniami dotyczącymi rozszerzonej odpowiedzialności producenta, którą przedstawiła wiceminister klimatu i środowiska Anita Sowińska.
Potwierdziła, że nie zostanie zmieniony termin wprowadzenia systemu kaucyjnego na jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych do 3 l, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 l i metalowe puszki o pojemności do 1 l. Zacznie on obowiązywać 1 stycznia 2025 r. O rok, czyli do 2026 r., zostanie przesunięty termin wprowadzenia obowiązku zbiórki butelek po mleku i produktach mlecznych. Wiceminister Anita Sowińska poinformowała, że ministerstwo klimatu przygotowało nowelizację ustawy o systemie kaucyjnym, której celem jest przede wszystkim uszczelnienie tego systemu. W noweli przyjęto zasadę, że kaucja będzie podążała za produktem w całym łańcuchu sprzedaży. Wprowadzony zostanie też obowiązek przyjmowania butelek szklanych wielorazowego użytku przez małe sklepy, które sprzedają napoje w takich opakowaniach. Przygotowany został również projekt rozporządzenia w sprawie wysokości kaucji dla poszczególnych rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym. Przewidziano w nim zwiększenie opłaty kaucyjnej dla butelek szklanych wielorazowego użytku do 1 zł. Trwają prace nad zmianą rozporządzenia w sprawie stawek opłat produktowych dla poszczególnych rodzajów opakowań, w którym resort klimatu proponuje minimalne opłaty dla branży za niezrealizowane poziomy selektywnej zbiórki. Spotkanie poprowadził Waldemar Pawlak, a Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Spożywców „Społem" był czynnym uczestnikiem dyskusji.
Posiedzenie to zbiegło się w czasie z ogłoszeniem apelu do Premiera Donalda Tuska w sprawie systemu kaucyjnego. Czternaście organizacji podpisało się pod apelem do Premiera Donalda Tuska o "pilne wdrożenie niezbędnych zmian w przepisach regulujących system kaucyjny na opakowania po napojach, których obecny kształt jest szkodliwy dla polskiego rolnictwa, przetwórstwa, konsumentów i środowiska". Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Spożywców „Społem" jest czynnie działającym i wspierającym członkiem Polskiej Izby Handlu, która jest jedną z organizacji podpisanych pod apelem.
Pełna treść komunikatu:
"Apel do Premiera Donalda Tuska o pilne wdrożenie niezbędnych zmian w przepisach regulujących system kaucyjny na opakowania po napojach, których obecny kształt jest szkodliwy dla polskiego rolnictwa, przetwórstwa, konsumentów i środowiska.
Przepisy regulujące wprowadzenie systemu kaucyjnego po napojach w Polsce zostały opracowane i przyjęte przez rząd Zjednoczonej Prawicy z pominięciem wielu kluczowych rozwiązań proponowanych przez przedsiębiorców. Dodatkowo ówczesny rząd wprowadził zapisy, które spowodowały, że system kaucyjny jest całkowicie bezbronny na wszelkiego rodzaju malwersacje finansowe przy rozliczaniu kaucji i zebranych odpadów opakowaniowych i opakowań. Przepisy naruszają zasadę równości podmiotów gospodarczych i tworzą bariery w dostępie do rynku, co jest sprzeczne z: Konstytucją RP, ustawą o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Apelujemy do Pana Premiera Donalda Tuska, w imieniu podpisanych pod apelem organizacji reprezentujących rolnictwo, branżę napojową i handel detaliczny, o wsparcie przedsiębiorców w ich działaniach na rzecz pilnego wprowadzenia kompleksowych zmian do przepisów, łącznie z przesunięciem daty obowiązku zbiórki opakowań w systemie kaucyjnym na 1 stycznia 2026 r. Zmiany te zapobiegną chaosowi finansowemu i organizacyjnemu, obciążeniu polskich konsumentów kuriozalnym podatkiem VAT od kaucji w wysokości około 3 miliardów złotych oraz wielomiliardowym stratom całej branży napojowej i sektora handlu detalicznego.
Oczekujemy od Pana Premiera, że ze względu na znaczący wpływ systemu kaucyjnego na całą gospodarkę nada najwyższy priorytet pracom rządu nad wdrożeniem niezbędnych zmian w oparciu o merytoryczny dialog z przedsiębiorcami, którzy są objęci obowiązkami i karami wynikającymi z przepisów prawa wprowadzającego system kaucyjny.
W przypadku braku postulowanych zmian wskazujemy, że wszystkie negatywne skutki ustawy obciążą już od 1 stycznia 2025 r. obecny Rząd, mimo że nie jest on jej autorem. Między innymi będą to:
• 3 miliardy złotych dodatkowego podatku VAT od kaucji, który zapłacą polscy obywatele;
• brak gwarancji zwrotu kaucji pobieranej w sklepach przy kupnie napojów;
• wzrost cen napojów, napojów mlecznych, wód, soków, nektarów i piwa, spowodowany malwersacjami finansowymi przy rozliczaniu kaucji i zebranych opakowań;
• nawet 20% spadek obrotów polskiego tradycyjnego handlu, co będzie spowodowane zbyt krótkim terminem na uruchomienie systemu;
• miliardowe oszustwa przy rozliczaniu zebranych opakowań i pobranej kaucji, powodujące bankructwo operatorów systemu i sklepów detalicznych oraz straty Skarbu Państwa;
• rozmontowanie dobrze działających systemów zwrotu szklanych butelek wielokrotnego użytku i zniechęcenie kolejnych przedsiębiorców do korzystania z tego najbardziej przyjaznego środowiskowo rodzaju opakowania;
• ryzyko znaczących utrudnień w funkcjonowaniu sklepów detalicznych poprzez brak dopasowania przepisów sanitarnych do wymogów zbiórki i transportu zbieranych odpadów opakowaniowych, szczególnie po napojach mlecznych;
• brak możliwości realizacji obowiązków w zakresie recyklingu przez samorządy w roku 2025 spowodowany brakiem możliwości zaliczenia do realizacji poziomu zbiórki w gminach około 12 miliardów opakowań objętych systemem;
• dalsze zaśmiecanie środowiska odpadami opakowaniami, których zwrot będzie znacząco utrudniony ze względu na wadliwie funkcjonujący system kaucyjny.
Apelujemy o pilne wprowadzenie obiecanych przez posłów i senatorów obecnej koalicji rządzącej poprawek do przepisów w oparciu o propozycje przedsiębiorców objętych ustawą, na których spoczywa całkowita odpowiedzialność finansowa i organizacyjna za uruchomienie i działanie systemu kaucyjnego. Oczekujemy konstruktywnego dialogu Rządu z przedsiębiorcami i podjęcie radykalnych działań przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska na zmianę przepisów ustawy, która jest jednym z najgorszych i najbardziej niebezpiecznych finansowo aktów prawnych dla Polek i Polaków oraz polskiej gospodarki.
Oczekujemy uwzględnienia uwag, które poparte są wieloletnią praktyką rynkową i doświadczeniami z budowania systemów kaucyjnych w innych krajach. Czas skończyć z prowizorkami i papierowymi rozwiązaniami, które nie tylko nie pomagają przedsiębiorcom w realizowaniu pro środowiskowych rozwiązań, ale wręcz uniemożliwiają zbudowanie w Polsce efektywnego środowiskowo i ekonomicznie powszechnego, ogólnopolskiego, przyjaznego dla konsumentów systemu kaucyjnego.
Lista organizacji podpisujących się pod apelem:
1. Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców
2. Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie
3. Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Rozlewniczy
4. Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków
5. Związek Polskich Przetwórców Mleka
6. Polska Izba Mleka
7. Związek Przedsiębiorców i Pracodawców
8. Polska Izba Handlu
9. Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji
10. Krajowe Stowarzyszenie Przetwórców Owoców i Warzyw
11. Związek Sadowników RP
12. Krajowa Izba Gospodarcza Przemysłu Spożywczego i Opakowań
13. Krajowy Sekretariat Przemysłu Spożywczego NSZZ "Solidarność"
14. Federacja Branżowych Związków Producentów Rolnych"
