Historia

Papież Jan Paweł II
Watykan 1998

Za narodziny ruchu spółdzielczego przyjmuje się powstanie w 1844 roku Stowarzyszenia Sprawiedliwych Pionierów w Rochdale koło Manchesteru w Anglii. Ta pierwsza w świecie spółdzielnia staje się wzorem dla organizacji spółdzielczych w innych krajach. Również polska spółdzielczość spożywców sięga swymi korzeniami do tzw. zasad roczdelskich. Zasady te są aktualne do dzisiaj: otwarte członkostwo, demokratyczne zarządzanie spółdzielnią i sprawowanie kontroli społecznej, neutralność polityczna i tolerancja religijna, ograniczone oprocentowanie udziałów członkowskich, sprzedaż za gotówkę, zwroty od zakupów i prowadzenie działalności społeczno–wychowawczej.

Kamienie milowe historii

W roku 2003, roku III Zjazdu Delegatów Krajowego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Spożywców "Społem", minęło 135 lat od wydania przez Aleksandra Makowieckiego książki pt: "Spółki spożywcze", będącej pierwszą w języku polskim pracą poświęconą teoretycznemu i praktycznemu propagowaniu idei organizowania stowarzyszeń spółdzielczych. Było to w 1868 roku.

Za datę narodzin spółdzielczości spożywców na ziemiach polskich przyjmuje się 1869 rok, w którym powstało Stowarzyszenie Spożywcze "Merkury" w Warszawie i Stowarzyszenie Spożywcze "Oszczędność" w Radomiu. Polska znajdowała się wówczas pod zaborami: austriackim, pruskim i rosyjskim. Ponieważ pierwsza spółdzielnia powstała w Warszawie, na terenie zaboru rosyjskiego i ruch spożywców był tu silniejszy – stąd promieniowały jego idee – za kolebkę spółdzielczości spożywców na ziemiach polskich przyjmuje się tzw. Kongresówkę.

Czołowymi działaczami tego okresu byli: Aleksander Makowiecki, Wiktor Magnus, Antoni Nagórny i Julian Statkowski. Grupa ta skupiała się wokół miesięcznika "Ekonomista", propagując spółdzielcze formy działalności stosowane w Europie Zachodniej.

Tak więc obchodząc w 2004 roku 160. rocznicę powstania pierwszej spółdzielni w świecie, obchodzimy równocześnie 135–te urodziny polskiej spółdzielczości spożywców.

Z perspektywy lat rzadko kto zdaje sobie sprawę, jak wielkie trudności trzeba było pokonać, jak wielkim osiągnięciem w skali całego polskiego ruchu spółdzielczego było powstanie spółdzielczości spożywców. Pierwszym krokom stawianym przez spółdzielczość towarzyszyła niewiara w sukces, której ulegały nawet umysły tak wybitne jak Bolesław Prus i Aleksander Świętochowski.

Od początku powstania spółdzielczość spożywców kierowała się zasadami roczdelskimi z 1844 roku. Zasady te są aktualne do dzisiaj: otwarte członkostwo, demokratyczne zarządzanie spółdzielnią i sprawowanie kontroli społecznej, neutralność polityczna i tolerancja religijna, ograniczone oprocentowanie udziałów członkowskich, sprzedaż za gotówkę, zwroty od zakupów i prowadzenie działalności społeczno–wychowawczej.

• « poprz.