Historia
Nie przypadkiem przy powstaniu Warszawskiego Związku Stowarzyszeń Spożywczych w 1911 r., za znak firmowy przyjęto grupę ludzi popychających kulę ziemską. Było to nawiązanie do wezwania z "Ody do młodości" Adama Mickiewicza:
"Dalej z posad bryło świata,
Nowymi cię pchniemy tory!"
W ciągu ponad 90 lat pojawiło się w szereg odmian tego znaku. Do dziś nie udało się ustalić z całą pewnością, kto był inicjatorem przyjęcia znaku i autorem jego pierwszej wersji.
Wybudowanie gmachu centrali Związku w Warszawie w 1913 r. rozpoczęło długą listę nowych inwestycji, w Warszawie i w innych miastach. Część budowano od nowa, część przerabiano i modernizowano. Posiadanie tych nieruchomości, oprócz wartości użytkowych, miało ogromne znaczenie dla sytuacji finansowej Związku. Mógł on w każdej chwili zaciągnąć pożyczki krajowe i zagraniczne, mające hipoteczne zabezpieczenie na własnościach.
Jeszcze przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości R. Mielczarski zwołał nadzwyczajny zjazd w Warszawie w dniach 1—4 listopada 1918 r., z udziałem delegatów niezwiązkowych spółdzielni, podjął próbę zjednoczenia ruchu spółdzielczego pod hasłami wyraźnie antykapitalistycznej deklaracji ideowej. Zjazd ten miał również inne, przełomowe znaczenie w historii polskiej spółdzielczości spożywców:
Związek na pierwszym planie
postawił pracę w środowisku robotniczym.
W 1919 r. Warszawski Związek Stowarzyszeń Spożywczych zmienił nazwę na Związek Polskich Stowarzyszeń Spożywców. W tymże roku Związek uzyskał członkostwo w Międzynarodowym Związku Spółdzielczym.
W dniu 29 października 1920 r. Sejm RP uchwalił pierwszą ustawę o spółdzielniach, która określiła jedynie ramy i zasady działalności, respektując samodzielność i samorządność ruchu spółdzielczego. W owym roku Związek Polskich Stowarzyszeń Spożywców uruchomił w Kielcach fabrykę mydła – jako pierwszą, spółdzielczą fabrykę w Polsce.
Wybór Stanisława Wojciechowskiego na Prezydenta RP w 1922 roku, był wielkim świętem i wyróżnieniem, nie tylko dla polskiej spółdzielczości, ale również dla spółdzielczości światowej. Po raz pierwszy w Europie wybitny spółdzielca został głową państwa.
 |
 |
Po zamachu majowym Wojciechowski zrzekł się godności prezydenta. Odsunął się od życia politycznego. Pracował jednak nadal, poświęcając się działalności w ruchu spółdzielczym i pracy naukowej.
W dniach 17—18 listopada 1923 r. odbył się Kongres Spółdzielni Spożywców w Warszawie poświęcony konsolidacji ruchu spółdzielczego, w którym udział wzięli delegaci wszystkich związków spółdzielni spożywców w Polsce oraz sekretarz generalny Międzynarodowego Związku Spółdzielczego Henry May. Na kongresie tym R. Mielczarski wygłosił swój słynny referat: "O zjednoczeniu ruchu". Podjęta w 1918 r. przez R. Mielczarskiego próba zjednoczenia ruchu spółdzielczego zaowocowała 26 kwietnia 1925 r. na Zjeździe Zjednoczeniowym powstaniem Związku Spółdzielni Spożywców Rzeczypospolitej Polskiej, jednoczącego ogólnokrajowe związki:
- Związek Polskich Stowarzyszeń Spożywców - (657 spółdzielni, 293 tys. członków, 1.161 sklepów)
- Związek Robotniczych Stowarzyszeń Spółdzielczych - (145 spółdzielni, 168 tys. członków, 408 sklepów)
- Zespół Spółdzielni Pracowników Państwowych - (45 spółdzielni, 32 tys. członków i 83 sklepy)
Po zjednoczeniu Związek Spółdzielni Spożywców RP posiadał 847 spółdzielni, 493 tys. członków i 1.652 sklepy. W 1926 r. do Związku Spółdzielni Spożywców RP przystąpiła jeszcze Centrala Spożywczych Stowarzyszeń Spółdzielczych Robotników Chrześcijańskich (26 spółdzielni i 24 tys. członków).
Aby uświadomić sobie jak Związek rozwijał się organizacyjnie i gospodarczo warto przypomnieć kilka faktów, Kiedy dyrektorzy R. Mielczarski i S. Wojciechowski rozpoczynali swą działalność w Biurze Informacyjnym w 1909 r., cały ówczesny Związek mieścił się w jednym, skromnym, wynajętym pokoju przy ul. Wspólnej 79, a później przy ul. Zgoda 4 i zatrudniał, oprócz dwóch sekretarzy, jednego tylko pracownika.
